هوش مصنوعی مولد (Generative AI) به‌سرعت در حال تغییر محیط‌های کاری است و تأثیرات عمیقی بر رفتارها، زبان و پیش‌فرض‌های سازمانی دارد. این فناوری، برخلاف هیجانات زودگذر گذشته مانند متاورس، با پذیرش گسترده کارکنان و سازمان‌ها، به بخشی جدایی‌ناپذیر از فعالیت‌های روزمره کاری تبدیل شده است. این گزارش به بررسی چگونگی نفوذ هوش مصنوعی مولد در محیط کار، از جمله خودکارسازی وظایف، تغییر الگوهای تعامل کارکنان و فناوری و تأثیرات آن بر فرهنگ و عملکرد سازمانی می‌پردازد. هدف این گزارش، ارائه دیدگاهی جامع و آکادمیک به مخاطبان برای درک دقیق‌تر این تحولات و افزایش آگاهی آن‌ها از وضعیت کنونی و آینده هوش مصنوعی در محیط کار است.
در اوایل دهه ۲۰۲۰، فناوری‌هایی مانند متاورس به‌عنوان آینده‌ای محتمل برای محیط‌های کاری معرفی شدند. گزارش‌های معتبر پیش‌بینی می‌کردند که متاورس می‌تواند ارزش اقتصادی قابل‌توجهی ایجاد کند. بااین‌حال، این هیجان به‌سرعت فروکش کرد و توجه جهانی به‌سوی هوش مصنوعی مولد معطوف شد. برخلاف متاورس، هوش مصنوعی مولد با سرعت بیشتری در محیط‌های کاری نفوذ کرده و تأثیرات ملموسی بر فرآیندها، تعاملات و فرهنگ سازمانی گذاشته است. این گزارش با تمرکز بر داده‌های کمّی و شواهد کیفی، به تحلیل این تحولات می‌پردازد و چشم‌اندازی آکادمیک و تخصصی از تأثیرات این فناوری ارائه می‌دهد. پذیرش هوش مصنوعی مولد در محیط کار رشد استفاده و خودکارسازی وظایف داده‌های اخیر نشان‌دهنده پذیرش گسترده هوش مصنوعی مولد در محیط‌های کاری است. کارکنان به‌صورت خودجوش و اغلب بدون نظارت مستقیم، این فناوری را برای بهبود بهره‌وری خود به‌کار می‌گیرند. برخی این استفاده را به‌صورت مخفیانه انجام می‌دهند، زیرا از پیامدهای آن، مانند احتمال جایگزینی توسط فناوری، نگران هستند. مطالعه‌ای از مؤسسه ملی تحقیقات اقتصادی (NBER) نشان می‌دهد که تعداد پیام‌های کاری پردازش‌شده توسط چت‌بات‌های هوش مصنوعی از ۲۱۳ میلیون در ژوئن ۲۰۲۴ به ۷۱۶ میلیون در مدت یک سال افزایش یافته است. این رشد چشمگیر، نشان‌دهنده اعتماد روزافزون کارکنان به این ابزارها برای انجام وظایف روزمره است.تحلیل شاخص اقتصادی آنتروپیک (Anthropic Economic Index) نیز تمایز بین دو الگوی اصلی تعامل با هوش مصنوعی را مشخص می‌کند: «خودکارسازی» (automation)، که در آن کاربر به مدل دستور انجام وظایف خاص می‌دهد، و «تقویت» (augmentation)، که شامل همکاری تعاملی با مدل از طریق پرس‌وجو و بازخورد است. برای اولین‌بار، موارد خودکارسازی از تقویت پیشی گرفته است، که نشان‌دهنده واگذاری وظایف تکراری و مشخص به هوش مصنوعی و آزادسازی نیروی انسانی برای فعالیت‌های خلاقانه‌تر است.تغییر در فرهنگ و تعاملات کاری هوش مصنوعی مولد به بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ محیط کار تبدیل شده است. اصطلاحات تخصصی مانند «هم‌راستاسازی» (alignment)، «غیرقطعی بودن» (non-determinism) و «عامل‌محور» (agentic) به گفت‌وگوهای روزمره راه یافته‌اند و نشان‌دهنده نفوذ عمیق این فناوری در زبان سازمانی هستند. جلسات کاری اکنون به‌طور معمول توسط ابزارهای هوش مصنوعی ضبط و خلاصه‌سازی می‌شوند، و این فرآیند، گفت‌وگوها را به بخشی از یک سند دیجیتال دائمی تبدیل کرده است. این تغییر، پیش‌فرض‌های سنتی درباره حریم خصوصی و تعاملات کاری را به چالش کشیده است. کارفرمایان نیز به‌طور فزاینده‌ای از کارکنان انتظار دارند که با این فناوری آزمایش کنند. برخی سازمان‌ها داشبوردهایی برای نظارت بر میزان استفاده کارکنان از هوش مصنوعی پیاده‌سازی کرده‌اند و این معیار را به بخشی از ارزیابی عملکرد تبدیل کرده‌اند. این امر نشان‌دهنده تغییر در انتظارات سازمانی و پذیرش هوش مصنوعی به‌عنوان ابزاری ضروری برای رقابت‌پذیری است.
کاربردهای اصلی و چالش‌ها کاربردهای نوشتاری و تولید محتوا یکی از رایج‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی مولد در محیط کار، تولید محتوای نوشتاری است. این ابزارها به کاهش خطاهای گرامری کمک کرده‌اند، اما در عین حال، ممکن است خطاهای واقعی در محتوا افزایش یابد، زیرا این فناوری گاهی اطلاعات نادرست یا کلیشه‌ای تولید می‌کند. محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی اغلب به زبان «بی‌روح» یا استانداردی منجر می‌شود که مشابه پیام‌های تکراری در مراکز تماس یا اطلاعیه‌های ایمنی خطوط هوایی است. این پدیده، که در این گزارش به‌عنوان «مکاتبات کلرینه‌شده» توصیف شده است، می‌تواند به کاهش اصالت در ارتباطات کاری منجر شود.نظارت و ارزیابی عملکرد هوش مصنوعی در تولید محتوا و در نظارت بر عملکرد کارکنان نیز نقش ایفا می‌کند. ابزارهای نظارت مبتنی بر هوش مصنوعی، رفتارهایی مانند جابه‌جایی بین تب‌های مرورگر یا زمان پاسخ‌گویی به سؤالات را رصد می‌کنند تا از تقلب در فرآیندهای استخدام یا ارزیابی جلوگیری کنند. این فناوری‌ها، ضمن افزایش دقت، نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی و فشار بر کارکنان ایجاد کرده‌اند.چشم‌انداز آینده و نتیجه‌گیری هرچند هوش مصنوعی مولد هنوز به تحول کامل محیط کار منجر نشده است، اما تأثیرات آن بر رفتارها، زبان و پیش‌فرض‌های سازمانی غیرقابل‌انکار است. این فناوری با خودکارسازی وظایف تکراری، بهبود بهره‌وری و تغییر الگوهای تعامل، محیط کار را به‌سمت دیجیتالی‌تر شدن سوق داده است. بااین‌حال، چالش‌هایی مانند تولید محتوای غیراصیل، نگرانی‌های حریم خصوصی و احتمال خطاهای واقعی همچنان پابرجاست.برای سازمان‌ها و کارکنان، پذیرش این فناوری مستلزم تعادل بین بهره‌وری و حفظ اصالت در ارتباطات است. آموزش و افزایش سواد دیجیتال کارکنان می‌تواند به استفاده مؤثرتر از هوش مصنوعی و کاهش چالش‌های آن کمک کند.
