
آثار اصیل هنر ایران در تلاطم تاریخ
تاج کیانی (تاج قاجار)

تاج کیانی نماد شاهنشاهی قاجار بود. وقتی ایران در دوران قاجار درگیر جنگهای متعدد با روسیه، عثمانی و آشوبهای داخلی بود، این تاج بارها در آستانه غارت یا فروش قرار گرفت. اما فتحعلیشاه قاجار، بعد از معاهدههای ننگین گلستان و ترکمانچای، بخشی از جواهرات سلطنتی را در خزانه نگه داشت تا مشروعیت سلطنتش را حفظ کند.
گفته میشود این تاج در حمله روسها تا مرز تصرف رفت اما توسط یکی از ملازمان وفادار شاه با لباس مبدل از پایتخت خارج شد و بعدها دوباره به خزانه ملی بازگردانده شد.
الان در خزانه جواهرات ملی ایران، بانک مرکزی نگهداری میشود.
الماس دریای نور

دریای نور، همزاد کوه نور، یکی از بزرگترین الماسهای صورتی دنیاست. در حمله نادرشاه به هند، این الماس همراه کوه نور از امپراتوری مغول گرفته شد. وقتی نادرشاه کشته شد، بخشی از گنجینهاش غارت شد، ولی دریای نور در دست خانواده افشار باقی ماند و بعدها دوباره به خزانه قاجار رسید.
میگویند وقتی آقا محمدخان قاجار لطفعلیخان زند را شکست داد، این الماس را در زیر زمین باغی در کرمان پنهان کرده بودند که یکی از سرداران زندی برای نجات خاندانش محل آن را فاش کرد.
امروز هم در خزانه ملی ایران است.
کمربند زرین فتحعلیشاه

این کمربند مزین به الماسهای بزرگ و زمرد است. وقتی تهران در جریان جنگهای داخلی قاجار و حمله ترکمانها ناامن شد، شایع بود این کمربند بین ایلهای ترکمن دست به دست شد تا گروگانگیریها را تأمین کند. اما گفته میشود در نهایت دوباره با پرداخت مبلغی سنگین به خزانه قاجار بازگشت.
برخی میگویند بخشی از گوهرهای این کمربند با گوهرهای دیگری جایگزین شد چون سنگهای اصلی به سرقت رفته بود.
اکنون در خزانه جواهرات ملی ایران نگهداری میشود.
جام شیردال طلایی هخامنشی (جام طلای شوش)

این جام زرین به شکل شیردال (گریفون) یکی از شاخصترین آثار طلایی هخامنشی است که در شوش کشف شد. در اواخر دوره قاجار بسیاری از آثار باستانی ایران توسط باستانشناسان خارجی، سوداگران و قاچاقچیان عتیقه از کشور خارج شد.
اما این جام خاص در دوران حفاریهای فرانسویها در شوش پیدا شد و طبق قرارداد حفاری شوش (قرارداد مورگان) باید به موزه لوور میرفت. ولی یکی از باستانشناسان ایرانی بهنام «مهندس ذبیحالله صفا» با مذاکرات فشرده جلوی انتقال آن را گرفت.
گفته میشود در یکی از شبهای بارانی، این جام را در جعبهای آهنی مخفی کردند و با کاروان شتر از مسیر دزفول به تهران رساندند تا از دست قاچاقچیان در امان بماند.
امروز در موزه ایران باستان (موزه ملی ایران) نگهداری میشود.
گوشوارههای طلایی مارلیک (گنجینه مارلیک)

مارلیک یکی از اسرارآمیزترین گورستانهای باستانی ایران در شمال کشور (گیلان) است که قدمتش به حدود ۳ هزار سال پیش بازمیگردد. در سالهای دهه ۳۰ شمسی حفاریهای علمی در مارلیک انجام شد. در بحبوحه غارتهای غیرقانونی در دهه ۲۰ و ۳۰، بسیاری از آثار مارلیک توسط قاچاقچیان شبانه از دل خاک بیرون کشیده شد.
اما چند جفت گوشواره طلایی بسیار نفیس به دست دکتر عزتالله نگهبان (پدر باستانشناسی علمی ایران) کشف شد و با کمک مردم محلی از قاچاق نجات پیدا کرد.
میگویند یکی از چوپانان روستایی وقتی درختی را قطع میکرد، تصادفاً به ورودی گور رسید. اما به جای فروش گوشوارهها، شبانه به دکتر نگهبان خبر داد و همین باعث شد گنجینه دستنخورده به موزه برسد.
این گوشوارههای طلایی امروز در موزه ملی ایران نگهداری میشوند.