تست کيفی طلا
با اين آزمايش تعيين می گردد که آيا در آلياژ مورد نظر طلا وجود دارد يا خير. ابتدا پوشش احتمالی طلا در محلی از قطعه که جلب نظر نمی کند از طريق شاب‌زنی يا سوهان‌کشی پاک مي‌گردد. بايد محل آزاد شده به روی سنگ محک خطی به عرض ۵ ميليمتر و در طول ۲۰ميليمتر کشيده شود. اين خط توسط اسيد نيتريک غليظ آغشته می شود. بعد از ۵ ثانيه اثر آن کنترل می شود. چون براساس اين آزمايش مقدار طلا فقط در آلياژهای بيشتر از Au500 با اطمينان قابل تشخيص می باشند براي مواقعی که خط کشيده شده تست حل و يا قهوه‌ای رنگ شده است تست را با اسيد نيتريک رقيق تکرار مي کنند.
بنابراين با عيار سنجی می توان مقدار طلا در آلياژ را بين Au1000 و Au160 تشخيص داد. برای عيارهای پايين‌تر بايستی از تست لوله آزمايش استفاده نمود.
تست لوله آزمايش
اين آزمايش وقتی به کار می رود که واکنش يک آلياژ در عيارسنجی همانند يک آلياژ غير نجيب است ولی با وجود اين حدس زده میشود که در آن مقدار کمی طلا وجود دارد. اثر اين آزمايش بر مبنای حلاليت فلزات افزودنی و مقاوم بودن طلا در اسيد نيتريک غليظ می باشد. در يک لوله آزمايش نمونه‌ای از فلز مورد نظر به جرم حدودا ۰.۵ در اسيد نيتريک گرم حل می شود. در حالی که فلزات غير نجيب و نقره به صورت نيترات حل می شوند طلا به‌صورت پودر قهوه‌ای تيره‌ای ته‌نشين مي‌گردد. اين پودر با فيلتر کردن از محلول جدا گرديده با آب مقطر شسته و بر روی کاغذ فيلتر خشک می گردد. اگر غبار روی آن باشد زدوده شود و فلز براق گردد تقريبا با اطمينان می توان گفت که اين فلز طلا است.
تست کمي طلا
بعد از آنکه با تست کيفی طلا اثبات گرديد بايد مقدار تقريبي طلا در کل آلياژ تعيين گردد
تشخيص طلای خالص
پيش از آزمايش ابتدا يک نمونه از فلز را بدون افزودن ماده سيال کننده ذوب می کنند. در اين حال بايستی يک رنگ زيتونی روشن به‌دست آيد و نيز بعد از سرد شدن فاقد لکه باشد. يک روکش قهوه‌ای حاکی از وجود ناخالصی ها می باشد. در صورت موفقيت آميز بودن آزمايش تست لوله آزمايش به کار برده می شود:
۱- حدود ۱ گرم از نمونه ماده که به‌صورت نازک نورد شده است در حدود ۶ ميلی ليتر تيزاب سلطانی حل میگردد. برای تجزيه کردن اسيد نيتريک اضافی آن را می جوشانيم. در اين‌حال نبايستی دانه‌های سفيد متمايل به زرد و برفی شکل کلريد نقره پديدار گردند.
۲- محلول را بايد با 20 تا 30 ميلی ليتر آب مقطر رقيق نمود.
۳- کلر هيدرات هيدرازين افزوده و محلول را هم می زنند. هر چه طلا است به‌صورت لجن قهوه‌ای رنگ در ته ظرف رسوب مي‌کند تا اينکه محلول بالای آن مثل آب زلال درآيد.
۴- از مايع زلال قدری برداشته و با آمونياک (جوهر نشادر) مخلوط مي‌کنند. رنگ آبی به معنی وجود مس است. تشکيل گلوله‌های برفی شکل می تواند به مفهوم وجود سرب ويسموت آهن و آلومينيوم و… باشد
۵- اگر محلول مورد آزمايش تا اينجا آزمايش را با موفقيت پشت سر گذارنده به آن چند قطره محلول سولفيدآمونيوم می افزايند. اگر باز هم رسوبی تشکيل نگرديد می توان با اطمينان گفت که فلز مورد نظر طلای خالص است.
ذوب
۱- پروسه ذوب کردن
پروسه ذوب کردن براي يک زرگر کارگاه طبيعی است و جزو کارهای روزمره به‌شمار می آيد که مثلا يک تکه طلا را جهت استفاده مجدد ذوب کند؛ يعنی اينکه يک بلوک فلزی را می توان از حالت جامد به حالت مايع درآورد به شرطی که انرژي گرمايی کافی به آن داده شود. در اثر افزايش دما به ميزان تقريبا K15 تحرک دو برابر میشود و بدين ترتيب اتصال اتمی انعطاف‌پذيرتر میگردد. ساختار ميکروسکوپی ترم‌تر میشود زيرا با افزايش فاصله اتمی نيروهاي بين اتمی کاهش می يابند. به عنوان نتيجه عملی آن می توان مشاهده نمود که اگر يک قطعه موقع گداختن روی يک سطح تخت قرار نداشته باشد خم میشود. به علاوه افزايش فاصله اتمی باعث انبساط گرمايی فلزی می شود. بالاخره وقتی درجه حرارت به دماي ذوب رسيد انرژی حرکتی از نيروهای جاذبه متقابل بزرگتر میشود. به‌طوری که اتم‌ها میتوانند از شبکه اتصال آزاد گردند. ساختار ميکروسکوپی به‌طور ناگهانی از هم نمی پاشدبلکه بايد ذوب شدن بلوک فلزی را به‌صورت يک پروسه‌ای تصور نمود که رفته‌رفته گسترش می يابد
با توجه به اينکه دمای ذوب ابتدا در سطح خارجی بلوک حاصل میشود از هم پاشيدن ساختار ميکروسکوپی از همين‌جا آغاز می گردد درحالی که در هسته آن هنوز هم درجه حرارت به دمای تبديل نرسيده‌است. در محدوده ميکروسکوپی بايستی فروپاشی کريستال‌ها را به همين نحوه تصور نمود زيرا ابتدا اتم‌هاي خارجی در ناحيه مرز دانه‌ها که اتصال نسبتا ضعيف‌تری دارند آزاد می گردند و سپس رفته‌رفته فروپاشی ساختاری ميکروسکوپی کريستال از خارج به داخل در راستای هسته کريستال گسترش می يابد.
2- لوازم و متعلقات ذوب
تجهيزات ذوب بوته با فلزی که بايد ذوب گردد ما بين زغال چوب گداخته قرار مي‌گرفت که اغلب توسط دم آهنگری هم به آن دميده مي‌شد تا فلز ذوب گردد. همين روش تا چندين سال پيش نيز با کوره کک به کار مي‌رفت. اما حتي با اين روش ذوب طولاني پر زحمت و حتي خطرناک ماند زيرا يک بوته به راحتی میشکست و در اين حال بايد فلز را به زحمت از خاکستر جدا کرده و شستشو داد. يک تغيير اساسی در روش ذوب ابتدا از گسترش عمومی گاز شهری در نيمه قرن ۱۹ حاصل شد.
بوته‌ها و ظروف مخصوص ذوب
بوته گرافيتی: اين بوته‌ها از مخلوط گرافيت و خاک رس تشکيل شده‌اند. بوته‌ها را بايد در جای خشک و نامرطوب نگهداری نمود. باتوجه به اينکه اين بوته‌ها به صورت خام عرضه می شوند بايد آنها را به آرامی گرم نمود؛ با بوراکس ذوب کرد و بعد آن را به حالت گداخته درآورد. پس از آن می توان آن را استفاده کرد. هرچند اين بوته‌ها گران هستند اما در صورتی که درست استفاده شوند عمر بسيار طولانی خواهند داشت. برای مذاب‌های اکسيد کننده با شوره(نمک اسيد نيتريک) نامناسب می باشند زيرا کربن حل میشود.
بوته‌هاي رسی: اين بوته‌ها از خاک رس چرب و فاقد آهن و گچ تشکيل شده‌اند که به آن ماسه کوارتز و خاک سفال اضافه می کنندتا ترک بر ندارند و منقبض نشود. اين بوته‌ها به‌صورت پخته شده عرضه می شوند و از بوته‌های گرافيتی ارزان‌ترند. بوته های رسی اگر (مثل بوته‌های گرافيتی) پيش‌گرم شده و با بوراکس لعاب داده شوند حساسيت کمتری دارند. ذرات باقيمانده فلزی چسبيده شده را نمی شکنند بلکه با کمی بوراکس ذوب می کنند.
طرز کار با بوته‌ها
هر بوته بايد فقط برای يک عيار معين به کار رود. از اين رو ديواره خارجي آن را علامت‌گذاری میکنند. قبل از آنکه فلز را داخل آن قرار دهند بوته را پيش‌گرم می کنند. وقتی که گداخته شد رفته‌رفته فلز را داخل مي‌کنند تا تقريبا نصف آن پر شده باشد. با پيش‌گرم امکان اکسيداسيون فلز داخل و مدت آن خيلی محدود می گردد. در کوره‌های بزرگتر بهتر است به‌عنوان درپوش از يک قطعه زغال چوب استفاده شود زيرا حکم يک سرپوش احيا کننده را خواهد داشت. با يک انبر گرد که با دهانه آن بوته بوته از زير محکم گرفته مي‌شود بوته را از کوره خارج میکنند. در صورت گرفتن بوته با يک انبر تخت ممکن است به راحتی قطعه‌ای از ديواره بشکند. بوته‌های مستعمل را در خاک کف قرار میدهند و همراه با آن دور میريزند.
ذوب طلا
طلای خالص:
اگر فلز به‌صورت گرانول باشد می توان آن را بدون اقدامات و افزودني‌هاي ويژه‌اي ذوب نمود. اما مسئله براي طلای خاک قهوه‌ای و پودری شکل که از تفکيک و بازيافت به دست‌آمده طوري ديگری است. برای زدودن ناخالصی های احتمالی طلای خاک را با کمی نمک نيترات و بوراکس مخلوط، خيس و با فشار وارد بوته میکنند. با گرم کردن آهسته مجددا از آن آب خارج میشود و بالاخره فلز را ذوب مینمایند. اگر پودر طلا را به‌صورت خشک ذوب کنند ممکن است فضاهای خالی به وجود آيند که پر از گاز میشوندو ممکن است باعث شکننده شدن طلای خالص و يا آلياژ به‌دست آمده از آن گردد به علاوه خاکه توسط شعله گاز به اطراف پاشيده میشود.
