ادامه‌دار شدن اصلاح بازار سرمایه و شکل‌گیری مطالباتی در جامعه و حتی مجلس برای حمایت جدی‌تر از بورس باعث شد متولیان امر دست‌به‌کار انجام تغییراتی شوند که احتمالاً می‌تواند به جمع شدن صف فروش سنگین نمادهای پربیننده این بازار کمک کند و بازار را حداقل برای کوتاه‌مدت به روند متعادل و حتی صعودی برگرداند.
پیش‌ازاین لغو عرضه صندوق دولتی دارا دوم در بورس به‌عنوان متهم اصلی آغاز ریزش بورس مطرح بود؛ اما حتی با بازگشت مجدد این صندوق به فهرست عرضه نیز حال بازار اصلاح نشد و در این میان حتی خبر مثبت وزیر نفت برای گروه پالایشی و کاهش نرخ خوراک این شرکت‌ها نیز نتوانست تغییری در وضعیت معاملات ایجاد کند.
البته از منظر تحلیلگران بازار سرمایه، اصلاح بورس در هرزمانی که لازم باشد و شرایط آن مهیا شود شکل می‌گیرد و خبرهای مثبت و منفی فقط عاملی برای توجیه این اصلاح در نظر عامه فعالان بازار است؛ ازاین‌رو گره زدن اصلاح اخیر فقط به اظهارات دولتی‌ها در مورد عرضه صندوق دارا دوم و احیاناً طرح فروش اوراق سلف نفتی، می‌تواند اشتباهی محاسباتی باشد که کار سهامداران را در مواجه با واقعیت بازار مشکل می‌کند.
همچنین برخی اتفاقات دیگر نظیر الزام صندوق‌های با درآمد ثابت به کاهش درصد سهام در پرتفوی، کاهش ضریب اعتباردهی کارگزاران به مشتریان و بخشنامه بانک مرکزی به بانک‌ها مبنی بر پرهیز از پرداخت اعتبار به کارگزاری‌ها نیز ازجمله مواردی بود که قبل از بروز اصلاح اخیر رخ داده؛ اما باعث شده شیب و ضرب اصلاح قیمت‌ها در بورس شدت بگیرد چراکه مستقیماً به عرضه سهام و کاهش قدرت پول دامن زده و بازار را در بازگشت به شرایط متعادل ناتوان کرده است.
در این میان اختلالات هسته معاملات بورس و بروز اختلال‌های گاه و بیگاه در سیستم کارگزاری‌ها نیز به‌عنوان ریسک‌های جدید بازار سرمایه به هیجانی شدن معاملات دامن زدند و سازمان بورس به‌ناچار برای رفع این بحران ترجیح داد در کنار برنامه‌ریزی برای توسعه زیرساخت‌ها، جلسه معاملاتی بورس تهران را برای حدود دو ماه به دو بخش صبح و بعدازظهر تبدیل کند که این اقدام ظاهراً توانست بخش قابل‌توجهی از بار هسته را کاهش دهد و اختلالات به حداقل کاهش یابد؛ اما فعالان و کارشناسان بازار معتقد بودند این اقدام باوجود اثرات مثبت، به عاملی پرقدرت در سرگردانی بازار تبدیل خواهد شد و به بلاتکلیفی سهامداران تازه‌وارد و حتی قدیمی دامن خواهد زد.
حالا اما، خبرهایی که از برگزاری نشست‌های شورای عالی بورس و متولیان حوزه بازار سرمایه مخابره می‌شود، از تصمیم ضربتی این شورا برای انجام اقداماتی است که برخی از آنها صرفاً به عادی‌سازی تغییرات اخیر مربوط است و بر لغو یا تعدیل بخشنامه‌های قبلی اتکا دارد.
در این زمینه آن‌گونه که از گودرزی، معاون بازار شرکت بورس نقل شده، قرار است ساعت معاملات بورس تهران که از دوشنبه گذشته (27 مرداد) با هدف جلوگیری از ایجاد اختلال در هسته به دو بخش صبح و بعدازظهر تقسیم شده بود از روز شنبه به روال قبل برگردد و از ساعت 8 و 30 دقیقه تا 12 و 30 انجام شود.
در روش قبلی زمان سفارش گیری کلیه صنایع، به‌غیراز صنعت فلزات اساسی، صنعت شرکت‌های چند رشته‌ای صنعتی و صنعت فراورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای به همراه مشتقات مربوطه اعم از اختیار معامله و اختیار فروش تبعی بین ساعت ۸:۳۰ تا ۸:۴۵ و زمان انجام معاملات نیز بین ساعت ۸:۴۵ تا ۱۱:۴۵ بود.
از سوی دیگر زمان سفارش گیری صنایع فلزات اساسی، شرکت‌های چند رشته‌ای صنعتی و فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای به همراه مشتقات مربوطه اعم از اختیار معامله و اختیار فروش تبعی ساعت ۱۲ تا ۱۲:۱۵ و زمان انجام معاملات نیز ۱۲:۱۵ تا ۱۵:۱۵ تعیین شده بود.
در این سازوکار به‌واسطه اینکه بخش عمده نمادهای لیدر و شاخص‌ساز در نیمه دوم بازار معامله می‌شدند، عملاً جهت بازار مشخص نبود و این مسئله در اولین روز بازگشت بازار از محدود شاخص یک‌میلیون و 790 هزار واحدی کامل مشخص شد. در این روز در شیفت صبح بازار جوی مثبت حکم‌فرما شد و در نیمه دوم نیز سهامی مانند شستا، فولاد و فملی با صف خرید مواجه شدند اما بلافاصله با بازگشایی نمادهای پالایشی و صف فروش شدن آنها کلیت بازار شیفت دوم ریخت و در جلسه معاملاتی بعد نیز این ریزش ادامه پیدا کرد.
البته خبرها حاکی از این است که شورای عالی بورس برای کم کردن بار هسته معاملات به دنبال اجرای شیوه‌های دیگری است و احتمالاً در جلسه آتی این شورا که به‌جای یک‌شنبه، در ساعت 8 صبح شنبه آتی برگزار خواهد شد، طرح افزایش تیک قیمت در بورس از 10 ریال فعلی به 100 ریال را بررسی خواهد کرد.
این اقدام با کاهش تعداد جایگاه قیمتی در مچینگ معاملات، عملاً بار داده‌های وارد شده به هسته را کاهش می‌دهد؛ اما می‌تواند در نمادهای با قیمت پایین به نوسانی شدن معاملات بینجامد.
هنوز منبع معتبری اجرای احتمالی تغییر تیک قیمت را تائید یا رد نکرده است اما به نظر می‌رسد تنها راهکار جایگزین با بازار دو شیفته، همین طرح است. در غیر این صورت بورسی‌ها دوباره باید از شنبه به استقبال هنگی هسته و اختلال در معاملات بروند.
نکته دیگر اینکه اخیراً سازمان بورس حدنصاب سرمایه‌گذاری در سهام را برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت از ۱۵ درصد به ۱۰ درصد کاهش داده بود و از 11 مرداد، این نسبت از 10 درصد به 5 درصد کاهش یافت، ضمن اینکه صندوق‌ها مکلف شدند مازاد بر این میزان را ظرف یک ماه با فروش سهام از پرتفوی سرمایه‌گذاری خارج کنند. این مسئله عملاً زور طرف عرضه در بازار را افزایش داد.
در این وضعیت متولیان سازمان بورس سه روز پیش اعلام کردند که الزام فروش یک‌ماهه مازاد سهام در صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت تا پایان سال تمدید می‌شود تا فشار عرضه از سیر بازار سر داشته شود. حالا اما، اخبار تائید نشده‌ای وجود دارد که با تائید سازمان و شورای عالی بورس، مجدد نسبت مجاز سهام در صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت تا 15 درصد افزایش یافته و این صندوق‌ها از روزهای آینده می‌توانند تا 15درصد از مجموع پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را به خرید سهام و حق تقدم در بورس اختصاص دهند؛ اگر این خبر صحت داشته باشد، عملاً در هفته آتی ضمن اینکه بخشی از فشار فروش بازار با رفع تکلیف صندوق‌ها کاهش می‌یابد، در مقابل به میزان قابل‌توجهی نیز تقاضای جدید این صندوق‌ها به بازار تزریق خواهد شد که می‌تواند حداقل در کوتاه‌مدت حال بازار را خوب کند.
همچنین خبرهایی در مورد از سرگیری پرداخت اعتبار توسط کارگزاری‌ها و بهبود ضریب تعدیل سهام در حساب تضمین مشتریان اعتباری به 20 درصد منتشر شده که در صورت تائید نهایی، می‌تواند قدرت خرید را در بازار تقویت کند؛ البته مشروط به اینکه اعتماد از دست رفته سهامداران به واسطه قوانین لحظه‌ای و خلق‌الساعه، باعث کاهش استقبال آنها از دریافت اعتبار نشود.
تحلیلگران گرچه به اثرات مثبت اقدامات اخیر در حمایت از بورس معتقد هستند اما همچنان نسبت به تکمیل نشدن الگوی اصلاحی بازار هشدار می‌دهند و رشد احتمالی بورس در روزهای آینده را در قالب نوسانی رو به بالا و احتمالاً در راستای تکمیل موج b از سه یا 5 موج اصلاحی می‌دانند.
اثرات روانی انتخابات آمریکا بر بازار ارز و بورس از جمله مسائلی است که باعث شده این دسته از تحلیلگران اعتقاد به تداوم اصلاح و در نهایت حرکت متعادل شاخص بورس تا اواسط آبان‌ماه داشته باشند و هرگونه رشد در شرایط فعلی را فقط در حد یک نوسان رو به بالا و تکمیل موج اصلاحی قلمداد کنند.
البته دسته دیگری از تحلیلگران که تقریباً جزو اقلیت به شمار می‌آیند، اصلاح اخیر را تکمیل شده فرض می‌کنند و می‌گوید بنا به خصوصیت‌های بازار سرمایه ایران و حجم بالای نقدینگی در اقتصاد، این بازار همچنان ظرفیت رشد دارد به صعود خود ادامه می‌دهد.
در این میان از منظر تکنیکال، علاوه بر اهداف احتمالی یک‌میلیون و 700 تا یک‌میلیون و 750 واحدی برای اصلاح شاخص، در سناریوهای بدبینانه امکان اصلاح شاخص تا محدوده حمایتی یک‌میلیون و 600 هزار تا یک‌میلیون و 630 هزار واحد نیز وجود دارد.
منبع : پایگاه خبری اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی ایران
